Op pagina 4 van het raadsvoorstel staat dat de raad onder een aantal strikte voorwaarden heeft ingestemd met de ontwikkeling. Deze voorwaarden zijn op 23 april 2020 uitgesproken door de fractie SHK, maar ze zijn niet in een amendement vastgelegd en ter stemming ingebracht. Er heeft geen raadsdiscussie over plaatsgevonden en de uitspraken zijn niet door de voorzitter afgeconcludeerd. Er is dus geen sprake van instemming door de raad. Wel was er een opmerking van de wethouder dat de strikte voorwaarden van SHK zouden worden meegenomen. Bij bestudering van het voorstel blijkt dat hieraan niet volledig is tegemoetgekomen.
Dit laat onverlet dat GroenLinks zich grotendeels kon vinden in deze voorwaarden voor het gebruik en de inrichting van het hoofdgebouw. Eén hiervan gaat over het niet opnemen van slaapplekken en woonruimte in het hoofdgebouw. Deze zijn in het nieuwe raadsvoorstel inderdaad niet te vinden. Wat echter opvalt, is dat in de nota van zienswijzen op pagina 52 staat dat maximaal één bedrijfswoning is toegestaan, in het hoofdgebouw, met een oppervlakte van maximaal 175 m2. Er gaat dus wél gewoond worden in het hoofdgebouw. Opmerkelijk, dat dit voornemen min of meer verstopt is in de nota van zienswijzen en het niet is terug te vinden in het raadsvoorstel zelf.
Bij de motivering per voorgesteld besluit staat een toelichting op de notariële acte over het onderhoud en de instandhouding van het rijksmonument. Hierbij wordt een onlosmakelijke koppeling gelegd met de exploitatie van de logiesvoorziening. Zoals eerder aangegeven, vindt GroenLinks dit koehandel. De eigenaar is immers op grond van de Erfgoedwet al verplicht om het rijksmonument in stand te houden en te onderhouden. Het is de plicht van de gemeente daar actief op toe te zien.
Uit beantwoording van de zienswijzen maakt onze fractie op dat de toestemming voor huisvesting van arbeidsmigranten geldt voor onbepaalde tijd. De logiesgebouwen gaan dus nooit meer weg. Dit roept een aantal vragen op:
Wat gebeurt er met het museum en het monument, als de behoefte aan arbeidsmigranten afneemt en daarmee ook de inkomsten van de initiatiefnemer? Wat gebeurt er met het monument, als blijkt dat het museum na vijf jaar verlies draait? Is er een fondswervend plan?
Op de woning in het hoofdgebouw na, heeft de inrichting van het monument de instemming van GroenLinks. De koppeling met de logiesaccommodaties heeft dat niet. Dit doet grote afbreuk aan dit voor Hollands Kroon en Nederland zo belangrijke historische monument.
In de nota van zienswijzen valt het op dat het college artikel 5 heel willekeurig interpreteert. Het aantal arbeidsmigranten mag niet groter zijn dan 10% van het aantal inwoners van het dichtstbij gelegen dorp. Door een zienswijze-indiener wordt beroep gedaan op de 10%-regeling. Het college antwoordt dat deze regeling niet van toepassing is, omdat deze betrekking heeft op artikel 5 en het hier een artikel 6-procedure betreft. [indiener 2.2 pagina 6]
Een andere indiener vraagt waarom er wordt afgeweken van de vergunningstermijn van twintig jaar. Het college antwoordt dat het vanwege de bijzondere historische locatie gebruik maakt van de afwijkingsbevoegdheid uit artikel 5. [indiener 29.4 pagina 33]
Hoe bestaat het dat er enerzijds geen gebruik kan worden gemaakt van artikel 5, omdat het gaat om een artikel 6-procedure, en anderzijds de afwijkingsbevoegdheid van artikel 5 juist wél wordt toegepast, ook al gaat het om een artikel 6-procedure? Deze afwijkingsbevoegdheid houdt ook in dat er in de toekomst een heel andere invulling aan deze locatie kan worden gegeven. [Zie het antwoord van het college op de vraag van indiener 29]
Dit is willekeur. Zoals de wind waait, waait mijn rokje. GroenLinks begrijpt sowieso niet waarom de beleidsregels 1 t/m 5 die wél van toepassing zijn op dit raadsvoorstel, zoals de 10% regeling, niet worden toegepast. Deze regels zijn toch het uitgangspunt waarmee de raad heeft ingestemd.
Het Joods Werkdorp ligt in het buitengebied, omgeven door akkers en weilanden. Het bouwen van een grootschalige logiesaccommodatie op deze locatie is ongewenst en heeft een precedentwerking. Bij de circa 120 omwonenden is er geen draagvlak voor huisvesting van 160 mensen op het Werkdorp. De verkeersactiviteit neemt aanzienlijk toe, terwijl de wegen daar niet op zijn berekend, en er is geen riool. De locatie heeft de arbeidsmigranten niets te bieden. Er is geen openbaar vervoer, er zijn geen winkels en er is geen vertier.
De plannen hebben een grote impact op de omwonenden en hun leefomgeving. De participatie van de omwonenden bestond slechts uit het toelichten van de plannen van de initiatiefnemer. Voor echte betrokkenheid of meedenken is geen ruimte geboden. Dit is een gemiste kans voor burgerparticipatie.
Aan het voorstel ontbreken de volgende bijlagen:
- de akte van vastlegging van de afspraken Joods Werkdorp;
- de beheersovereenkomst met aangepaste boeteclausule;
- het exploitatieplan voor instandhouding en onderhoud van het rijksmonument.
- de notariële akte. De dag voor de raadsvergadering is een document bij de stukken gevoegd. Dit is geen officiële notariële akte, maar een incompleet en niet gesigneerd concept, dat geen garanties biedt.
Het doel ervan is “mede om het beheer, onderhoud en instandhouding van het rijksmonument te waarborgen, alsmede het waarborgen van de functie van het herinneringscentrum en de museale functies.” Dat klinkt goed. In de uitwerking hiervan op pagina 3 is er echter een beperking opgenomen: het gaat om “zoveel als mogelijk” waarborgen. Wat wordt hiermee bedoeld?
De tekst wijkt op een aantal plaatsen af van het concept van 2 april 2020. Toegevoegd is dat de exploitatie van de logiesfunctie gekoppeld blijft aan de instandhouding van het monument. Zoals gezegd: een merkwaardige en overbodige toevoeging, omdat de eigenaar verplicht is het rijksmonument te onderhouden en in stand te houden, met of zonder logiesfunctie.
De in het document genoemde bijlagen ontbreken. Verder ontbreekt de hoogte van de boeteclausule, alsmede het bedrag dat de eigenaar jaarlijks investeert in het museum en voor hoeveel jaar dit geldt.
Alles overwegende concluderen we dat:
- de onlosmakelijke koppeling tussen logiesaccommodatie en behoud en inrichting van het monument een eerlijk besluit belemmert;
- de omwonenden niet goed zijn betrokken bij de plannen;
- er willekeurig met de zienswijzen wordt omgegaan;
- er al direct rekening wordt gehouden met een mogelijke andere invulling van het monument in de toekomst.
De toekomst van het monument, waar het GroenLinks primair om gaat, is dus allesbehalve zeker, terwijl deze historische plek wel voorgoed wordt aangetast.
Al met al is dit een voorstel waar van alles aan mankeert en ontbreekt en niet op de instemming van GroenLinks kan rekenen.
STEMVERKLARING JOODS WERKDORP
De fractie GroenLinks stemt tegen het raadsvoorstel, omdat hiermee álle door de raad vastgestelde beleidsregels voor huisvesting van arbeidsmigranten worden losgelaten. Het bouwen van een grootschalige logiesaccommodatie op deze locatie is ongewenst en geeft precedentwerking. Het gaat bovendien in tegen alle redelijkheid waaraan een uitzondering zou moeten voldoen.