Dossiers groeien raadsleden boven het hoofd: "Vraagstukken veel complexer geworden"

Dat blijkt uit onderzoek van de NOS en de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Driekwart van de Noord-Hollandse raadsleden stelt zich opnieuw beschikbaar, en dat terwijl het raadswerk in de afgelopen jaren een stuk ingewikkelder is geworden. "Het is niet meer zoals tien jaar terug. De vraagstukken zijn vele malen complexer geworden. Dit, doordat er vele taken gedecentraliseerd zijn. Zorg, maar straks ook omgevingswet", zegt VVD-raadslid Jacko Hoek uit Opmeer.

"Veel raadsleden hebben een volledige betrekking naast deze 'baan', dat wringt wel eens", stelt raadslid Sjon Wagenaar van Progressief Drechterland. Raadslid Thijs Visser van Open & Duidelijk Stede Broec zou het ook graag anders zien. "Minder complexe onderwerpen. De zorg, omgevingswet en energiestrategie zijn te complex voor kleine raden."

Steeds meer dossiers

Volgens fractievoorzitter Margreet Keesman van SP Enkhuizen is het niet eens zozeer de complexiteit, maar wel de hoeveelheid. "De werkdruk komt vooral bij de verscheidenheid aan dossiers vandaan. Wil je je raadswerk goed doen, en je bent éénmansfractie, dan is dat eigenlijk niet te doen. En wat er dus in West-Friesland ook gebeurt, is dat er heel veel in gemeenschappelijke regelingen gedaan wordt."

Maar dat is volgens Keesman ook een nadeel. Als voorbeeld noemt ze de jeugdzorg. "Dat is zo'n groot onderwerp, dat je het wel (boven)regionaal moét regelen. Maar keuzes als een aanbesteding of een subsidierelatie, daar gaat de raad over, maar wordt daar te vaak in gepasseerd als het in regionaal verband gegeregeld wordt. Wij als raad mogen dan tekenen bij het kruisje."

Datacenters 'verreweg grootste dossier'

Om complexe dossiers het hoofd te kunnen bieden, deed fractievoorzitter Lilian Peters van Groenlinks een beroep op haar netwerk om op die manier het mega-dossier over de komst van datacenters onder handen te nemen. Dat in de afgelopen raadsperiode 'verreweg het grootste dossier' is wat er heeft gespeeld. 

"Het is een dossier wat heel veel jaren heeft gelopen en een sterk kantelpunt heeft gekend. Iedere raadsperiode heb je een nieuwe samenstelling van de raad, en dat helpt niet bij zo'n groot dossier. Iedere keer moeten mensen zich inwerken en kun je ook andere opvattingen krijgen, dat is bij de datacenters duidelijk gebeurd." 

Het onderzoek

Aan het onderzoek van de NOS deden in totaal 243 Noord-Hollandse raadsleden mee die een vragenlijst over hun raadswerk invulden. Ondanks dat het werk door corona minder leuk werd bevonden en er vaker bedreigingen plaatsvonden, stelt driekwart van de zittende Noord-Hollandse raadsleden zich weer herkiesbaar de komende verkiezingen in maart. De helft van de Noord-Hollandse deelnemers vindt de werkdruk te hoog.  

Toen de plannen nog pril waren, was de raad juist heel enthousiast in 2018. Dat is gekanteld na de komst van het windmolenpark Wieringermeer. "Toen zag en ervaarde men wat zo'n ingreep betekent voor de leefomgeving en ontstond er verzet. Als raad zit je dan duidelijk in een proces, dat groter is dan jijzelf bent. En het is een lekenraad: je hebt te maken met grote ontwikkelingen die eigenlijk op hoger niveau al worden bepaald", aldus Peters. 

'Alleen nooit gekund'

Wekelijks zat zij met een groep van zes mensen bij elkaar. Peters: "Zij waren bereid zich daar volledig in te verdiepen dus toen heb ik het met hen helemaal kunnen uitpluizen. In mijn eentje had ik dat nooit gekund." Maar het heeft wel zijn effect gehad: op die manier is het maatschappelijk debat op gang gekomen. "Er is heel veel tijd en energie in gestopt. Maar dat kun je niet bij alle onderwerpen doen natuurlijk."

Daarbij liep zij op tegen 'de macht van de grote techgiganten'. "Want het enige wat wij als gemeenteraad kunnen en moeten doen, is het bestemmingsplan goedkeuren. Wel heel cruciaal natuurlijk, want zonder bestemmingplan gebeurt het niet, maar het proces is veel groter en daar heb je eigenlijk geen invloed op. Ook als informatie in vertrouwen gedeeld is, kan je het lastig controleren."

Hogere vergoeding

Uit het onderzoek komt ook naar voren dat de helft van de ondervraagde Noord-Hollandse raadsleden een hogere vergoeding wil voor het raadswerk en meer ondersteuning en scholing. Volgens Keesman blijft ook een stuk erkenning onderbelicht. "Men moet meer benadrukken dat de volksvertegenwoordigende taak misschien wel de belangrijkste taak is." 

Voor nieuwe raadsleden heeft ze een duidelijk advies. "Verdeel de taken goed. Houd vooral contact met de bevolking. Dat is belangrijker dan je onderdompelen in stukken en informatieavonden."

Bron: NH Nieuws