1. Algemene uitgangspunten
Sinds 1 januari 2015 is onafhankelijke cliëntondersteuning een wettelijke taak voor de gemeenten en is gericht op het bijdragen aan het versterken van de zelfredzaamheid en participatie en het verkrijgen van een zo integraal mogelijke dienstverlening op het gebied van maatschappelijke ondersteuning, preventieve zorg, zorg, jeugdhulp, onderwijs, welzijn, wonen, werk en inkomen.
“Onafhankelijke cliëntondersteuning richt zich op het brede sociaal domein en is gratis beschikbaar voor alle inwoners die daar behoefte aan hebben”.
Onafhankelijke cliëntondersteuning versterkt de zelfregie van inwoners. Het biedt inwoners onder andere de mogelijkheid om zich te laten bijstaan in de interactie met de gemeente en/of (zorg)aanbieders.
We onderscheiden binnen cliëntondersteuning twee onderdelen:
I. Onafhankelijke cliëntondersteuning bij de toegang tot ondersteuning in het Sociaal Domein (waaronder Wmo, Jeugdwet, Wonen en Participatiewet)
II. Algemene meedenkvoorziening: Een coachende rol waarbij inwoners diverse levensvragen kunnen stellen en worden gecoacht bij het oplossen hiervan (wmo-wet 2015, art 2.2.4 lid b)
Vraag 1: Op welke wijze heeft Hollands Kroon onderdeel 2: de meedenkvoorziening ingevuld? Hoe zijn burgers hierover geïnformeerd? Hoeveel burgers maken hiervan gebruik?
Bij onze verdere vragen willen we ons met name richten tot het eerste onderdeel: ondersteuning bij de toegang tot ondersteuning in het Sociaal Domein en hierbinnen met name de professionele ondersteuning (minder de informele ondersteuning door de VOA’s).
Vraag 2. Professionele onafhankelijke cliëntondersteuning bij de toegang tot ondersteuning in het Sociaal Domein
Hierbij gaat het om het professioneel en onafhankelijk ondersteunen van cliënten bij het maken van keuzes, het formuleren van vragen, het informeren over procedures en het voorbereiden van en het ondersteunen tijdens gesprekken en het evalueren hiervan voor zover van toepassing op een aanvraagproces binnen het Sociaal Domein. Deze ondersteuning heeft zowel betrekking op aanvragen voor voorzieningen in natura als op PGB-aanvragen. Het betreft ook de ondersteuning van cliënten die al van bepaalde voorzieningen in het Sociaal Domein gebruik maken zoals ondersteuning bij heronderzoeken, klachten en bezwaren of bij het opstellen van een zorg- of ondersteuningsplan met een aanbieder.
De gemeente dient ervoor te zorgen, dat deze zorg voor al haar burgers snel en laagdrempelig beschikbaar is (Wmo-wet artikel 2.2.4 lid a)
Vraag 2a: Op welke wijze is deze ‘beschikbaarheid’ ingevuld? Met welke professionele cliëntondersteuners zijn afspraken gemaakt over beschikbaarheid en vergoedingen?
NB: Inmiddels komen er uit het land signalen, dat gemeenten deze professionele cliëntondersteuning expliciet vorm gaan geven en separaat gaan aanbesteden (bijvoorbeeld West-Brabant).
Vraag 2b: zou dit ook voor Hollands Kroon geen goed idee zijn, teneinde een eind te maken aan de halfslachtige en voor de cliënt onduidelijke huidige situatie?
Vraag 3: Op welke wijze draagt Hollands Kroon er zorg voor, dat alle burgers geïnformeerd worden over hun recht op onafhankelijke en kosteloze professionele cliëntondersteuning bij alle levensvragen, zoals vragen rond wmo, jeugd, wonen, financiën, onderwijs, werk- en inkomen?
Is er ook een document voor iedereen beschikbaar, waarin staat wat onafhankelijk cliënt-ondersteuning inhoudt, hoe deze voor een burger beschikbaar is en hoe de ondersteuning vergoed wordt?
Naar welke organisaties wordt verwezen als cliënten behoefte hebben aan professionele cliënt-ondersteuning?
Samengevat: de onafhankelijke cliëntondersteuning betreft dus niet alleen de intake: rond het keukentafelgesprek en aanvraag ( - bijzondere- bijstand), maar ook alle stappen in het ondersteuningstraject (zoals medische onderzoeken, leveringsplan zorgaanbieder, opstellen gezins- of reïntegratieplannen etc.). Informele, niet specialistische, cliëntondersteuning, zoals aangeboden door bijvoorbeeld VOA’s kan hier overigens ook een rol inspelen zijn.
Vraag 4: Hoe vaak zijn in 2015 en 2016 professionele cliëntondersteuners ingeschakeld bij de verschillende stappen in het ondersteuningstraject; gaarne te onderscheiden in jeugd, wmo, onderwijs, wonen, schulden en werk en inkomen. Welke organisaties leverden deze ondersteuning en welk bedrag aan onkostenvergoedingen zijn aan deze organisaties vergoed?
Vraag 5: Hoe vaak zijn in 2015 en 2016 informele cliëntondersteuners, zoals VOA’s, mantelzorgers, casemanagers e.d. betrokken geweest bij de verschillende stappen in het ondersteuningstraject; gaarne te onderscheiden in jeugd, wmo en werk en inkomen.
Zijn ook de onkosten van deze informele ondersteuners vergoed? Is hier een formele regeling voor?
De wet bepaalt ook dat cliёnt-ondersteuning onafhankelijk moet zijn en dat het belang van de burger uitgangspunt is. De cliëntondersteuner heeft de vrijheid om binnen professionele standaarden zijn oordeel te vormen zonder inmenging van derden. Daarnaast betekent onafhankelijkheid dat cliëntondersteuners niet betrokken zijn bij toegangsbeslissingen en geen belang hebben ten aanzien van het leveren van verstrekte maatwerkvoorzieningen in het Sociaal Domein. Cliëntondersteuners mogen ook geen werkzaamheden uitvoeren of belangen hebben bij een instelling die maatwerkvoorzieningen in het Sociaal Domein levert voor de aanbestedende dienst.
Vraag 6: Op welke wijze kan Hollands Kroon deze onafhankelijkheid waarmaken of garanderen? (Bij bijv. wmo, jeugd en werk- en inkomen). Welke procedures of werkwijzen hebben hier betrekking op. Op welke wijze is voor de cliënt deze onafhankelijkheid zichtbaar; wordt ook de schijn van niet-onafhankelijk zijn vermeden?
Vóór 1 juli 2016 was de wmo-adviesraad reeds van mening, dat de Gemeente zich onvoldoende inspande om de schijn van belangenverstrengeling te vermijden (bijvoorbeeld de positie van MEE-medewerkers in het wijkteam). Nu de verantwoordelijkheid voor onafhankelijke cliënt-ondersteuning bij Incluzio is neergelegd, zonder voorwaarden of afspraken kan ook de schijn van onafhankelijkheid niet meer opgehouden worden. Onafhankelijke professionele cliëntondersteuning is ondergeschoven bij de organisatie, die zowel indicaties uitvoert als hulp levert. Dit is in strijd met de intentie van de wet.
Vraag 7: Welke professionele cliëntondersteuners (aantal en soort) zijn door Incluzio nu en in 2017 gecontracteerd? Kan Incluzio inzicht geven in de met hen gemaakte afspraken (bijvoorbeeld over autonomie, vergoedingen, beschikbaarheid?)
Hoogachtend,
De Wmo-adviesraad,
S. Rienstra
in cc:
gemeenteraad
Karina Broersen